وبلاگ شوشتر

گزارش اختصاصی و تصویری از سفر مصطفی فتحی زاده خبرنگار سایت خبری پیک شوشتر به مسجد سلیمان :

مسجد سلیمان از دیر باز و همه جا با نام MIS مشهور می باشد و این شهر را شهر اولین ها نیز می نامند زیرا که اولین چاه نفت در خاورمیانه ، اولین قطار و … در مسجد سلیمان بوده است . یکی از شهروندان مسجد سلیمان مرا در این سفر برای تهیه گزارش همراهی نمود و پا به شهرستانی گذاشتم که دارای مردمانی پاک و دلاور می باشند .

این گزارش که جنبه انتقادی نیز دارد ، تلاش مسولان مسجد سلیمان در رفع عقب ماندگیهای این شهرستان را نفی نمی کند اما هنوز غبار عقب ماندگی در مسجد سلیمان همانند شوشتر پاک نشده است و همت بیشتر مسولان محلی ، استانی و کشوری را می طلبد . مردم مسجد سلیمان شایسته بهترین ها می باشند اما این مسجد سلیمان هنوز راه درازی برای پیشرفت و آبادانی دارد . همان غصه هایی که شوشتر نیز داشته و نیازمند توجه بیشتر می باشد .

مسجد سلیمان فرزندان بزرگی را تقدیم جامعه نموده است . مردان و زنانی که هم اکنون از شوشتر گرفته تا کشور آمریکا در حال خدمت به مردم می باشند .

در تاریخ ۸/۸/۱۳۸۷ سایت انجمن دوستداران میراث فرهنگی خوزستان خبری را با این تیتر منتشر نمود که ” انتظار نداریم کلیساهای مسجدسلیمان به سرنوشت کلیسای اندیمشک دچار شوند ” و در این خبر نوشته شده بود که :

مسؤول انجمن دوستداران میراث فرهنگی مسجدسلیمان گفت: کلیسای نمره چهل مسجدسلیمان یکی از بناهای منحصر به فرد این شهرستان است و ما خواستار رسیدگی مسؤولان میراث فرهنگی برای جلوگیری از تخریب و دچار شدن آن به سرنوشت کلیسای اندیمشک هستیم.

فرید کاوش در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) در خوزستان اظهار کرد: یکی از بهترین کلیساهای مسجدسلیمان کلیسای نمره چهل است که در دهه ۳۰ شمسی ‌توسط ارامنه ساخته شد. این کلیسا در حال حاضر در دست شرکت مخابرات مسجدسلیمان است.

وی خاطرنشان کرد: این کلیسا معماری فوق‌العاده زیبا و منحصر به فردی دارد که تقریبا می‌توان گفت پایداری خود را حفظ کرده است. البته سالن آن نیاز به مرمت اساسی دارد که می‌توان با هزینه‌ای اندک آن را سامان داد.

او همچنین با تاکید بر اهمیت و قدمت این بنای تاریخی و فرهنگی گفت: ما از مسؤولان انتظار داریم که این کلیسا به سرنوشت کلیسای اندیمشک دچار نشود و به فراموشی نرود.

کاوش به کلیسای بازارچه چشمه علی نیز به عنوان یکی دیگر از کلیساهای زیبای مسجدسلیمان با معماری فوق‌العاده که در دست یکی از بازنشستگان ارتش است اشاره کرد و از تبدیل شدن آن به ملک شخصی خبر داد.

اما در تصاویری که از نگاه دوربین خبرنگار سایت خبری پیک شوشتر خواهید دید ، تنها مخروبه ایی از کلیسای مسجد سلیمان باقی مانده است . و نکته جالب اینکه برخی از شهروندان مسجد سلیمان به خبرنگار سایت پیک شوشتر عنوان می نمودند که تاکنون از نزدیک کلیسای مسجد سلیمان را ندیده اند و حتی برخی نیز خبر نداشتند که در مسجد سلیمان کلیسایی وجود داشته است .

در آبان سال ۱۳۸۶ پایگاه فرهنگی خبری مسجد سلیمان با این تیتر گفته بود ” آخرین مسیحی که در مسجد سلیمان مرد ” و در متن خبر نوشته بود که : امروز به طور اتفاقی به یاد یک نفر افتادم (زادور)مردی که در واقع آخرین مسیحی شهر ما هم بود. از آن روزهایی که کلیسای نمره چهل برای خودش برو بیایی داشت خیلی سالها می گذرد خیلی سال پیش بود که صدای ناقوس این کلیسا بسیاری را به کلیسا می کشاند . اکثر مسیحی های مسجدسلیمان هم در اطراف همین کلیسا زندگی می کردند .کلیسایی که بعدها اداره مخابرات آن را خرید و برای ساخت خانه های سازمانی آن را خراب کرد و هر چند نه خانه ای ساخته شد و نه بنایی در آن بوجود آمد اما هنوز بسیاری از قدیمی های این شهر را به یاد مسیحیان شهر می اندازد. خیلی ها «زادور مسیحی» را نمیشناسند اما شاید خانواده ما بهتر از هر کس دیگری او را بشناسد مردی که امرار معاشش با کفاشی بود و هر چند که پسرش را با چه زحمتی بزرگ کرده بود و به امریکا فرستاد ولی وقتی مرد همین همسایه ها و دوستانش بودن که برای خاک سپاریش امدند. زادور وقتی فوت کرد آخرین مسیحی بود که پس از ۲۰ سال در قبرستان مسیحی های مسجدسلیمان در نفتون به خاک سپرده شد. یادم هست که وقتی فوت کرد مجبور شدند برای خاک کردنش از تهران یک کشیش به مسجدسلیمان بیاورند . زادور مرد ساده ای بود شاید به این خاطر که بعد از اینکه همه مسیحیان و آشنایانش هم از این شهر رفته بودند و با اینکه مثل بسیاری شغل بسیار مهمی هم نداشت و جزء یک خانه اجاره ای با یک وجب جا در پشت کوه چیزی از خود باقی نگذاشت اما در واقع زادور تنها مسیحی بود که مسجدسلیمانی بود ماند .

مسجد سلیمان را بیشتر بشناسید :

مسجد سلیمان شهری است تاریخی که در میان کوه‌های زاگرس  و از شهرهای لرنشین استان خوزستان است.این شهر به شهر اولین ها نیز مشهور است زیرا خیلی از امکانات زندگی شهری برای اولین بار در این شهر بختیاری نشین بوده است و مردم با آن آشنایی داشته اند . مانند اولین شهر نفتی ، اولین زمین تنیس ، اولین سینما و …

این شهر از شمال غرب به شهرستان شوشتر، از شمال تقریبأ به بخش لالی و اندیکا، از جنوب شرق به شهرستان ایذه ، و از جنوب غرب به شهر اهواز ارتباط دارد. ساکنان این شهر را طوایف مختلفی از قوم بختیاری تشکیل می‌دهند ولی با کشف نفت در منطقه افراد دیگری از سایر مناطق بختیاری بمنظور کسب و کار به این شهر آمدند و رفته رفته بصورت دایم در این شهر ساکن شدند.

روستاهای اندیکا و لالی و دشت بزرگ از بخش‌های تابعه اطراف این شهر بودند. که در چند سال اخیر بخشهای اندیکا ولالی به شهر تغییر یافته اند. مسجدسلیمان بدلیل جاذبه‌های تاریخی و بهار زیبایش و رویش لاله‌های وحشی و شب بو در ایام نوروز پذیرای تعداد بیشماری از مهمانان نوروزی می‌باشد. یکی از تفریحگاه‌های دیدنی این شهر منطقه‌ای بنام تمبی می‌باشد. یکی از مهمترین مکانهای تاریخی و باستانی این شهرمنطقه‌ای است بنام معبد سرمسجد که درشمال شرقی شهر مسجدسلیمان واقع شده‌است. این معبد که در گذشته‌های دور همواره در آن آتشی افروخته بوده مشرف به سفه سرمسجد است که بگفته مورخان مقر حکومتی پارس ها بوده‌است. از دیگر آثار باستانی این شهرستان می‌توان به معبد بسیار کهن برد نشانده نیز اشاره نمود.

هیئت باستان شناسی فرانسوی سال ۲۰۰۷ نیز در مسجد سلیمان موفق به کشفیات مهمی شده است. پروفسور گیرشیمن رئیس هیئت مزبور عقیده دارد که محل کنونی مسجد سلیمان، (پارسوماش ) قدیم‌ترین پایتخت پادشاهی هخامنشی بوده‌است. یکی ازعوامل ایجاد و گسترش شهر مسجدسلیمان، اکتشاف نفت دراین منطقه‌است. می‌دانیم که، ویلیام ناکس دارسی طی انعقاد قراردادی با دولت مظفری مجوز جستجو و اکتشاف نفت در ایران را گرفت و تیم اکتشاف وی این طلای سیاه را برای اولین بار در خاورمیانه، و در شهر مسجدسلیمان کشف کرد. به یقین این واقعه سرنوشت کشور ما و حتی منطقه خاورمیانه را دگرگون ساخت. با توسعه صنعت نفت و پتروشیمی و همچنین احداث صنایعی که وابستگی شدیدی به این ماده اولیه داشتند، لزوم تسلط بر منابع نفتی و کشورهایی که داری این منابع هستند، در دستور کار قدرتهای برتر اقتصادی، سیاسی و نظامی وقت قرار گرفت. به حدی که برای حصول این مقصود جنگهای فراوانی درگرفت، خون‌های زیادی ریخته شد، کشورهای بسیاری تجزیه شدند و در یک کلام جغرافیای سیاسی دنیا تغییر یافت و این جریان هنوز هم ادامه دارد. با این اوصاف می‌توان عنوان کرد، مسجدسلیمان شهری است که قدرتهای اقتصادی و شرکتهای نفتی به واسطه آن تاریخ بخش اعظمی از دنیا را تغییر داده‌اند. شهری که بسیاری از مردم کشورمان حتی از مکان دقیق آن نیز بی اطلاع هستند… !

این شهر در شمال شرقی استان خوزستان جائیکه مناطق جلگه‌ای این استان به سلسله جبال زاگرس، بر می‌خورد، در میان کوه‌ها واقع گردیده‌است. منطقه‌ای که تا یک قرن پیش محل سکونت کوچ نشینان بختیاری بود. مسجدسلیمان به واقع شهری استثنایی است. بنیاد کهن، استقرار در میان کوه‌ها، وجود چاههای متعدد نفت(۲۸۲ حلقه)، حضور خارجیان، ساکنین خو گرفته با فرهنگ غربی و از دیگر سو توقف استخراج نفت، جنگ، رکود ساخت و ساز و مهاجرتهای بی وقفه روستائیان، از یک شهر سازمان یافته و بسیار مجهز قدیمی، شهری درهم و بدون ساختار ایجاد نموده‌است که به جرات می‌توان عنوان کرد نمونه این التقاط را در دنیا نیز نمی‌توان یافت. برای آنکه بتوانیم این شهر را بدرستی شناسائی نمائیم، ناگریزیم که تاریخ شهر را با دقت بیشتری مرور کنیم، چرا که تقدیر تاریخ و سرنوشتی، که تاریخ برای مردم خونگرم مسجدسلیمان رقم زده‌است، در کالبد این شهر بیش از هر عامل خارجی و داخلی تاثیر گذار بوده‌است.

 بررسی و شناخت شهر مسجدسلیمان

شناخت تاریخچه، علل شکل گیری، چگونگی توسعه شهر و روند رشد آن در فاصله اواسط سدهٔ ۹ تا اَوایل سدهٔ ۷ پیش از میلاد قومی آریایی به نام ‍«پارسوا»از دامنه‌های شمال غربی زاگرس و کوه های بختیاری به جلگه خوزستان فرود آمدند و مسجدسلیمان کنونی از جمله مناطقی بود که در آن سکنیٰ گزیدند. این قوم نیمه بدوی که متکی بر معیشت شبانی و به ویژه تربیت اسب بودند، بعد از آشنایی با کشاورزی و ترک کوچ نشینی، در نواحی کوهپایه‌ای جلگه، شهر تازه‌ای بنا نهادند و آنرا به یاد سرزمین گذشته خود که «پارسوا» نام داشت، «پارسوماش» خواندند.

بنا بر نشانه‌های بازمانده از بنای بزرگ با دیواره‌هایی سترگ و اِیوانهای پایدار در مقابل فرسایش از سده‌ها قدمت بر بالای تپه‌ای به نام سَرمَسجد، که جایگاه شهر کنونی مسجدسلیمان بوده‌است. «پارسوماش» که بنیان گذاران آن «هخامنش» یا «چیش پیش» بوده‌اند، را می‌توان اولین شهر آریائیان و نیای پاسارگاد و تخت جمشید نامید، که آغازگر شهر نشینی پارسیان و ایجاد کشوری دانست که ایران می‌خوانیمش.

اعتقاد ایرانیان به آتش به عنوان نمادی از اهورا مزدا و جوشش روغن مقدس قابل اشتعال بر سطح زمین در شهر پارسوماش باعث شد تا این شهر دارای آتشکده‌های همیشه جاویدان شده و بنابراین شهر از لحاظ مذهبی نیز به شدت اهمیت یافت، به گونه‌ای که آتش این آتشکده تا زمان «هارون الرشید» نیز روشن بود. اهمیت مذهبی و اعتقادات مردم به پاک و مقدس بودن این شهر به حدی زیاد گردید که حتی بعد از ورود اسلام، ایرانیان برای زیارت به این شهر مراجعه می‌نمودند. لذا هویت مذهبی آن مانند دیگر اماکن مقدس همچنان باقیمانده و نام «مسجدسلیمان» نیز در همین راستا بر آن اطلاق گردید. اما حتی این نامگذاری از غروب اولیه شهر در زمان هارون جلوگیری نکرد.

طلوع دوباره این نخستین شهر پارسیان بعد از گذشت چندین سده در ۴ بامداد ۵ خرداد ۱۲۸۷ هجری شمسی(۱۹۰۸میلادی) با فوران نفت از میدان نمره یک در میانه مسجدسلیمان کنونی آغاز گردید. فورانی که حیات اقتصادی و اجتماعی مسجدسلیمان و بعد ایران را دگرگون کرد. ولی این بار بانیان شهر نه شبانان پارسی فرود آمده از کوهها و بلکه فرنگیان شهرنشین و صنعتگر و به اصطلاح مدنیت یافته اما جهانگشایانی بودند که از دریاهای دور آینده خود را در این سرزمین یافته‌اند. این بیگانگان زیرک به مدد متون تاریخی(همچون نوشته‌های هردوت) دریافته بودندکه ایرانیان در این محل از روغن مقدسی که به طور طبیعی از زمین بیرون رانده می‌شد استفاده‌های گوناگون کرده و آتش جاویدان خود را در این جایگاه می‌جسته‌اند. پس نماینده پیگیر و ماجراجوی انها به نام «ویلیام ناکس دارسی» انگلیسی با شرکت خود به نام «سندیکای امتیازات» موفق شدند با انتقال فن‌شناسی و تجهیزات لازم و حفر چاه به سرچشمه آتش جاویدان پارسیان دست یابند. بعد از کشف و فوران نفت در مسجدسلیمان با دخالت دولت انگلیس، شرکت ذکر شده به شرکت «نفت ایران و انگلیس»تبدیل گشت. این شرکت زمینی را که طلای سیاه در زیر آن خفته بود از سیدهای قیری شوشتر خریداری و راه برون رفت نفت یا جزیره آبادان را نیز از شیخ خزعل به اجاره گرفت و خان و شیخ را به مزدوری و نگهبانی این املاک کسب شده گمارد.(که البته این قانون کماکان بقوت خود باقیست، که اگر در زمین شما، نفت وجود داشته باشد، فقط حق نگهبانی آن، به شما داده خواهد شد… !) از همین زمان است(۱۲۸۷ ه. ش یا ۱۹۰۸ میلادی) که بنیان اولین شرکت شهر(company Town) معدنی ایران در مسجدسلیمان و بعد از آن اولین شرکت شهر صنعتی (با توجه به احداث پالایشگاه) در آبادان گذاشته می‌شود. با اتمام خط لوله مسجدسلیمان به آبادان از ۱۹۱۲ میلادی حیات مجدد مسجدسلیمان آغاز شد. استخراج نفت که در این سال ۴۳ هزار تن بود تا آخر جنگ اول جهانی (۱۹۱۸ میلادی) به سالیانه ۱ میلیون تن و تا ۱۹۲۵ میلادی به بیش از ۴ میلیون تن در سال رسید. مسجدسلیمان تا سال ۱۹۲۸ میلادی تنها منبع استخراج نفت ایران بود تا دراین سال در میدان نفتی عظیم هفتگل نیز فوران نفت آغاز گشت و مسجدسلیمان در تولید نفت از انحصار خارج شد. اما تولید در منطقه همچنان افزایش یافت به طوری که در سال ۱۳۱۴ ه. ش (۱۹۳۵میلادی) اوج تولید در سراسر بهره برداری (۱۲۷ هزار بشکه در روز)رسید. بعد از افتی کوتاه در تولید نفت به علت ملی شدن این صنعت در ایران(۳۳-۱۳۳۰ ه. ش)به دلیل دسیسه‌های شرکت نفت ایران و انگلیس و دولت امپریالیستی انگلیس بار دیگر استخراج نفت افزون شد که تا سال ۱۳۴۵ ه. ش کما بیش ثابت بود(سالیانه حدود ۳۰ میلیون بشکه معادل ۴ میلیون تن) اما از این سال به بعد تولید نفت به سرعت کاهش یافت و بعد از بسته شدن چاه‌ها در سالهای ۶۰ و ۱۳۵۹ ه. ش تولید سالیانه آن به حدود تولید روزانه در گذشته محدود گشت. دلیل کم شدن تولید نفت اینست که بعد از حدود ۷۰ سال بهره برداری مداوم ۹۸٪ از مقدار نفت قابل حصول به صورت طبیعی از منطقه استخراج شد و از آنجا که بهره برداری از سایر میدانهای نفتی به ویژه میدان‌های نفتی مرزی از اولویت برخوردار گردید، استخراج نفت در مسجدسلیمان که می‌بایست با تزریق آب یا گاز انجام پذیرد و این خود نیز مشکلاتی را به دنبال دارد، متوقف شد.

 چاه نفت شماره یک و نخستین اکتشاف نفت

در تاریخ ۲۸ ماه مه سال ۱۹۰۱ میلادی، در زمان سلطنت مظفرالدین شاه  قاجار، ویلیام ناکس دارسی، تاجر بزرگ طلا در انگلستان امتیاز کشف نفت ایران را از آن خود کرد و برای این منظور جورج برنارد رینولدز را که تجربیاتی در زمینه حفاری نفت در مناطق نفت خیز سوماترا داشت، برای اکتشاف و استخراج نفت به استخدام خود درآورد. رینولدز در پایان سال ۱۹۰۲ میلادی عملیات حفاری اولین چاه در چاه سرخ واقع در قصر شیرین و همچنین شاردین رامهرمز را آغاز کرد و همزمان مقدمات حفاری در منطقه نفتون مسجد سلیمان را مهیا ساخت.

پس از دو سال حفاری در شاردین گروه رینولدز به این نتیجه رسیدند که در این نقطه نمی‌توانند به نفت برسند. اما علائم موجود و وجود آتشگاه و نیز حوضچه‌ای که خود به خود قیر از آن می‌جوشید و یادداشت‌های مورخین و باستان شناس که تصریح کرده بودند در ناحیه نفتون نفت فراوان به دست می‌آید، سرمهندس رینولدز را که از مدتی پیش در آنجا به کار حفاری مشغول بود، امیدوار کرد و به همین علت وسائل و تجهیزات را به منطقه نفتون در مسجد سلیمان منتقل کردند و در پایان ماه ژانویه سال ۱۹۰۸ میلادی حفاری چاه شماره یک این شهر آغاز شد.

سرمایه شرکت که در انگلیس تشکیل شده بود تا در ایران به نفت دست یابد، به علت طولانی شدن دوره حفاری به پایان خود می‌رسید و ویلیام ناکس دارسی که از پیدا شدن نفت در این سرزمین قطع امید کرده بود طی تلگرافی از رینولدز خواست تا حفاری را تعطیل کند. گفته می‌شود تلگراف به دست رینولدز رسیده بود اما چندان به مسجد سلیمان اعتماد داشت که ترجیح داد بدان اعتنایی نکرده به کار خود ادامه دهد. سرانجام در حالیکه اعضای گروه در اوج نا امیدی به سر می‌بردند، در ساعت چهار صبح روز پنجم خرداد ماه ۱۲۸۷ خورشیدی برابر با ۲۶ ماه مه ۱۹۰۸ میلادی، مته حفاری از ضخامت زمینی به قطر ۳۰۰ متر عبور کرد و آخرین ضربت خود را به صخره عظیمی که روی منبع نفت قرار داشت فرود آورد، در نتیجه در عمق ۱۱۸۰ پا (۳۶۰ متری) نفت با فشار زیادی تا ۵۰ پا (۱۵ متر) بالاتر از نوک دکل حفاری فوران کرد و کارگران را در خود غرقه ساخت. بدین ترتیب فصل جدیدی در تاریخ کشور رخ داد و ایران به جمع کشورهای نفت خیز جهان پیوست. این اتفاق، که نخستین اکتشاف نفت در خاور میانه به شمار می‌رفت، حیات اقتصادی و اجتماعی مسجد سلیمان و ایران را دگرگون کرد، چنانکه از این چاه روزانه ۳۶۰۰۰ لیتر (معادل ۸۰۰۰ گالن) نفت استخراج می‌شد و بعدها در این شهر حداقل ۳۰۰ چاه نفت حفر شد. این شهرک باستانی به یک شهر مدرن و پر رونق بدل شد. جمعیت آن افزایش یافته، خانه‌ها و محله‌های جدید برای کارکنان شرکت نفت از مدیران ارشد گرفته تا کارگران ساخته شد. شرکت نفت ابتدا اقدام به ایجاد یک دستگاه آب شیرین کن نموده و سپس برای انتقال آب رود کارون به شهر، لوله کشی منازل را به انجام رساند. همچنین خط آهنی توسط این شرکت تاسیس شد که تا درخزینه، روستایی در نزدیکی شوشتر، امتداد می‌یافت. بدین ترتیب مسجد سلیمان از یک قصبه به شهری بزرگ بدل شد و مردم از اطراف و اکناف برای کار به این شهر مهاجرت کردند. شبکه آب و برق تکمیل گردید و سیستم فاضلاب شهر به وجود آمد، حمل و نقل زباله مرتب شد و سیستم اتوبوس رانی به کار افتاد. همچنین ورزشگاه بزرگی ساخته شد و مسجد سلیمان چهره یک شهر تازه و متفاوت از سایر شهرها را به خود گرفت. بدین ترتیب مسجدسلیمان که از ابتدای کشف نفت به عنوان یکی از بخشهای شهرستان شوشتر به شمار می رفت در دهه ۴۰ به صورت شهرستان مستقلی درآمد.

 صدمین سالگرد اکتشاف نفت

در تاریخ ۵ خرداد ۱۳۸۷ خورشیدی برابر ۲۶ ماه مه ۲۰۰۸ میلادی، چاه شماره یک، صد ساله شد. لذا به همین مناسبت در این روز جشن صدمین سالگرد اکتشاف نفت در خاورمیانه و انقلاب صنعتی ایران در این شهر و در چندین نقطه جهان برگزار شد. جشن یکصد سالگی نفت در ایران توسط  وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران در محل باشگاه مرکزی این شهر که با افتتاح پالایشگاه نفت مسجد سلیمان همراه بود.

 مکانهای دیدنی

• منطقه رودخانه تمبی
• پالایشگاه بی بیان
• چاه شماره یک
• کلگه زرین
• قبرستان ارمنی‌ها
• برد نشانده
• معبد سر مسجد
• مسجد نمره یک
• موزه نفت
• سد شهید عباسپور
• سد مسجد سلیمان
• جزیره سد
• رود و دشت شیمبار
• منطقه گدار لندر
• هفت شهیدان
• پیر بابا زاهد (امامزاده)
• پیر شاهزاده عبدالله (امامزاده)
• پیر شاهزاده علی (امامزاده)
• پیر حضرت نوح (منطقه چهار بیشه)
• پل نگین
• قلعه بردی زادگاه کوروش هخامنشی واقع در بخش اندیکا
• منطقه کولرشاپ
• تیم فوتبال نفت مسجدسلیمان
• محله هنرستان. جاده سمت راست

فوتبال مسجدسلیمان

    

بقایای کلیسای مسجدسلیمان که تبدیل به مخروبه گشته است و احشام در آن تردد دارند :

لوگو تیم نفت مسجدسلیمان.

 معماری

برخی ساختمان‌های مسجدسلیمان که در دوره فعالیت شرکت نفت ایران و انگلیس ساخته شده‌اند سبک معماری انگلیسی داشته که اغلب در اثر گسترش و نوسازی در شهر تخریب شده‌اند. بخش‌هایی از آن هنوز به نام‌های انگلیسی آن دوره مانند منطقه کمپ کرسنت و اسکاچ کرسنت و کم لب کرسنت معروف است.

محله‌های مسجدسلیمان

محدودهٔ مسجدسلیمان ناهموار و دارای پستی و بلندیهای زیادی است. شرکت نفت منازل و ادارات خود رادر نقاط مناسبتر احداث کرده و به همین دلیل محله‌های این شهر ازهم فاصله داشتند. در سالهای اخیر به دلیل رشد جمعیت شهر و عدم کنترل اولیه‌ای که برساخت و ساز وجود داشت، فاصلهٔ بین محلات کم شده و در بسیاری جاها، کاملا به هم چسبیده هستند.

 وجه تسمیهٔ محله‌ها

نام محلات بیشتر از نام چاههای نفت و یا ادارات شرکت نفت گرفته شده‌است مانند نمره یک که از نام چاه شمارهٔ یک گرفته شده‌است. اسم برخی محلات هم از نام طوایفی گرفته شده که برای اولین بار در آنجا سکنی گزیده‌اند مانند مال جونکی. برخی جاها هم افرادی که از شهرهای دیگر برای کار به مسجدسلیمان آمده بودند در کنار هم اقامت کرده و خانه ساخته‌اند مانند لین اصفهانیها و یا محل اقامت کارکنان خارجی شاغل در شرکت نفت مانند لین هندیها.

 نام محله‌ها

• هوانیروز
• تلخاب
• نفتک
• باغ چشمه علی
• باشگاه سوارکاران
• چهار بیشه
• سرمسجدنصیرآباد
  • این محله به علت آثار باستانی که روی تپه‌ای بالای آن وجود دارد و منسوب به حضرت سلیمان است، سرمسجد نامیده شد. نامگذاری مسجدسلیمان در دیماه ۱۳۰۳ شمسی هم به علت همین آثار می‌باشد ^.
    
• کولر شاب
  • نام خود را ازیکی از ادارات شرکت نفت گرفته است
• ریل وی
  • به خاطر وجود یکی از ایستگاههای قطار در این محله به این اسم نامیده شده‌است. دراصل ریل وی بوده که خلاصهٔ عبارت(RAILWAY STATION) می‌باشد.
• بازار چشمه علیلین اصفهانی‌ها
  • در گذشته چشمه‌ای با همین نام در این محل وجود داشته‌است و به هین دلیل چشمه علی نامیده شده‌است.
• محله حسین قصاب (مال گندلیها)که در دوران حکومت محمدرضاشاه پهلوی به کوی کاوه مشهور بوده‌است وهنوز در فیش‌های آب و برق نام کوی کاوه نوشته می‌شود ونامهای پیشگفته فقط جنبه شفاهی دارند.
• لین هندی ها (درابتدا محل اقامت کارکنان هندی بود و اکنون کاملا از بین رفته‌است)
• دره گلگیریها
• مال جونکی
• سرکوره‌ها (کوی شهید موسوی)
• مال شنبه (کوی شهید لرستانی)
• پنج بنگله
• هشت بنگله
• شاه نشین
• مالکریم
• نمره یازده
• دره اشکفت (از محله‌های جدیداست)
• نمره دو
• پانسیون خیام
• سی برنج
• کمپ کرسنت
• اسکاچ کرسنت
• نفتون
• پشت برج
• باغ ملی
• افرمبیاداره مرکزی شرکت نفت (مین آفیس)
  • با فتحهٔ الف و ر، محله‌ای که پشت گاراژ شرکت نفت، بین باغ ملی و محلهٔ پشت برج قرار دارد. وجه تسمیهٔ این محله به این شرح است. در مسجدسلیمان اداره‌ای بود با نام ادارهٔ تعمیرات راه و ساختمان منطقه. نام انگلیسی این اداره Field Road Maintenance And Building بوده وحروف اول نام این اداره (F. R. And. M. B) است. انگلیسیها در آن زمان نام این اداره را به صورت خلاصه یعنی (اف، آر، ام، اند، بی) و با سرعت اِفرَمبی تلفظ می‌کردند و بعدها درگویش محلی به افرمبی تغییر کرد.
• سبز آباد
• نمره چهل
• پشت کوه
• نمره یکدره خرسان
  • مرکز شهر مسجدسلیمان است و به علت وجود چاه شماره یک در این محله، به این نام معروف شد.
• بازار شوشتریها
• درهٔ سوکیاس
• نمره هشت
• بی بیان
• خواجه آباد
• نفت آباد
• کلگه (به علت وجود تپه‌ای باستانی به نام کلگه زرین یا کلگه زری، کلگه نامیده شد.)
• شیخ مند نی
• تمبی (از مناطق قدیمی و در فاصله‌ای نسبتا دور از شهرو در کنار رودخانهٔ فصلی به همین نام قرار دارد.)

 مردم

مردم بختیاری ساکن این شهر بسیار خونگرم و مهمان نواز ، درستکار و به دور از صفات نکوهیده هستند . از اخلاق پسندیده مردم این شهر صداقت و یکرنگی است که در رفتار و گفتارشان کاملا نمایان است .

 زبان

زبان اهالی این شهر ،لری بختیاری می باشد.

 چهره های نامدار

دکتر اسماعیل جلیلی نماینده مجلس شورای اسلامی

• مسعود بختیاری – هنرمند و خواننده محبوب بختیاری.
• نواب نصیر شلال – وزنه بردار ملی پوش کشور ایران.
• امید علی شهنی کرم زاده – ریاضی دان

میلاد میداوودی-فوتبالیست ملی پوش استقلال تهران

• بهزادغلامپورشهنی دروازه بان تیم ملی فوتبال ایران واستقلال تهران
• ایرج سلیمانی و صفرایرانپاک ملی پوشان مشهور پرسپولیس تهران
• پروفسور عکاشه رییس سازمان ژئوفیزیک ایران

دکتر امیدوار رضایی و محسن رضایی

مصطفی فتحی زاده

خبرنگار سایت خبری – تحلیلی پیک شوشتر .